0
رای وحدت رویه

رای وحدت رویه چیست و این حکم در چه شرایطی صادر می‌شود؟

رای وحدت رویه یک مسیر قانونی ایده آل است که در بسیاری از پرونده‌ها برای حل موضوع اختلاف کاربرد دارد. گاهی ممکن است یکی از شعب مراجع قضایی در خصوص یک پرونده یا موضوع حقوقی استنباط خاصی از قانوان داشته باشد و از این استنباط خود برای صدور حکمی استفاده کند؛ و در عین حال یک مرجع عالی قضایی دیگر درباره همین موضوع استنباط دیگری از ماده قانونی داشته باشد و همین باعث صدور حکمی شود که مغایر حکم شعب قبلی است. در چنین مواردی قانونگذار هیئت عمومی دیوان عالی کشور را که متشکل از قضات دیوان عالی کشور است تشکیل داده و پس از بحث در مورد موضوع مورد نظر اکثریت حاضر را به عنوان رای وحدت رویه اعلام می‌کنند.

به تصمیمی که در هیئت عمومی دیوان عالی کشور گرفته می‌شود رای وحدت رویه می‌گویند. هر حکمی که به عنوان رای وحدت رویه صادر شود مثل قانون برای تمام مراجع قضای لازم الاتباع است. البته گاهی ممکن است این هیئت برای تعیین تکلیف رای اصراری دادگاه‌ها تشکیل شود که در ادامه در این مورد توضیح خواهیم داد.

موسسه حقوقی میعاد عدالت متشکل از برجسته‌ترین کارشناسان حقوقی، وکیل کیفری و وکیل پایه یک دادگستری در کشور است که می‌تواند در موضوعات مختلف به حل مسئله قضایی شما کمک کند. توصیه می‌کنیم تا انتها با ما همراه باشید تا بیشتر به این نوع رای صادر شده از هیئت عمومی دیوان عالی کشور بپردازیم.

تعریف رای وحدت رویه

برای اینکه بتوانیم به درک درست‌تری از رای وحدت رویه برسیم، بهتر است ابتدا با رویه قضایی آشنا شویم. رویه قضایی به معنی این است که محاکم مختلف یا دسته‌ای از آنها در مورد یک مسئله حقوقی روش و برداشت یکسانی داشته باشند و آرای مربوط به آن مسئله آنقدر در محاکم مختلف به صورت یکسان باشد که هرگاه یک دادگاه با مسئله‌ای مواجه شد دقیقاً همین تصمیم رویه قضایی را اتخاذ کند.

بنابراین زمانی که دادگاه‌ها و محاکم مختلف در خصوص یک موضوع نظر مشابهی داشته باشند، به این نظر مشترک رویه قضایی گفته می‌شود.

رای وحدت رویه چیست

طبق مواد مندرج در قانون آیین دادرسی رای وحدت رویه به درخواست دادستان کل کشور و یا رئیس دیوان عالی کشور و توسط هیئت عمومی دیوان عالی کشور صادر می‌شود. همانطور که گفتیم قضات مختلف دادگاه‌ها با توجه به برداشت خود از قانون حکم صادر می‌کنند و از نظر قانونی مکلف به تبعیت از نظر سایر قضات نیستند؛ بنابراین همانطور که گفتیم ممکن است محاکم مختلف برداشت متفاوتی از یک موضوع حقوقی داشته باشند.

از این رو در مواردی که قانون صراحت کافی ندارد و ابهامی در آن وجود دارد، ممکن است محاکم تصمیمات و تفسیرهای مختلفی در یک موضوع داشته باشند و در یک دعوای مشابه حکم‌های متفاوتی صادر شود.

در چنین مواردی رای وحدت رویه صادر می‌شود که باعث از بین رفتن ابهام و سردرگمی بین محاکم و دادجویان می‌شود. بنابراین در این خصوص قضات نمی‌توانند بر مبنای تفسیر و سلیقه خود رای صادر کنند و باید از رای وحدت رویه تبعیت کنند.

دادستان کل کشور یا نماینده وی درخواست بررسی مسئله قانونی توسط هیئت دیوان عالی را مطرح می‌کنند و این هیئت با توجه به نظر اکثریت، یک تصمیم جامع و لازم الاجرا را در مورد حکم مورد نظر اتخاذ می‌کند. شایسته ذکر است که رای وحدت رویه صادر شده در خصوص یک مسئله تنها به موجب قانون یا یک رای وحدت رویه جدید قابل تغییر است.

در مورد رای اصراری نیز باید گفت که تفاوت این رای با رای وحدت این است که بیشتر جنبه ارشادی دارد و برای همه قضات الزام آور نیست. در واقع این رای قضات را با رویه قضایی کُلی آشنا می‌کند و آنها می‌توانند با مراجعه به این رای حکم مناسب‌تری صادر کنند. اما بر حسب مورد و پرونده مربوطه ممکن است قضات صلاح بدانند که از رای دیگری استفاده کنند.

برای دریافت مشاوره و پیشنهاد مجرب‌ترین و بهترین وکیل پایه یک دادگستری در تهران می‌توانید با شماره تماس موسسه حقوقی میعاد عدالت 09124069602 تماس حاصل فرمایید.

نمونه یک رای وحدت رویه

برای اینکه بهتر با رای وحدت رویه آشنا شویم، بهتر است یک نمونه از آن که در هیئت عمومی دیوان عالی کشور به تصویب رسیده را بررسی کنیم. این رای با موضوع حکم ماده 134 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 در جرائم مربوط به مواد مخدر و تعدد بزهکاری‌ها به تصویب رسیده است.

بر اساس این قانون که در سال 1389 نیز اصلاح شده، حکم خاصی در مورد تعدد بزهکاری و جرم وضع نشده و دادگاه‌های مختلف تا سال‌ها در مورد صدور حکم در این مورد اختلاف سلیقه داشتند.همین باعث شده در سال 1392 یک رای وحدت رویه در این خصوص صادر شده است. این رای برای تمام دادگاه‌ها لازم الاتباع است.

جلسات وحدت رویه چگونه است و این حکم در چه شرایطی صادر می‌شود؟

جلسه صدور رای وحدت رویه با حضور روسا و مستشاران و اعضای معاون شعب حقوقی و کیفری تشکیل می‌شود. همانطور که می‌دانید در علم حقوق منابعی که از آنها قواعد و اصول حقوقی را استخراج می‌شود تا به منظور صدور رای از آنها استفاده شود، شامل قانون، عرف و رویه قضایی هستند.

قضات از این موارد برای صدور رای و حکم در خصوص یک مسئله استفاده می‌کنند. البته اولویت قضات با قانون است و در صورت عدم کفایت در صراحت قانون و عرف، رویه قضایی مورد توجه قرار می‌گیرد. یعنی قاضی با ابتکار عمل حکم جدیدی صادر کند یا اینکه از رویه قضایی و حکم‌های مشابه سایر قضات برای صدور رای استفاده کند. البته حکم صادر شده هیچگاه نمی‌تواند مغایرتی هر چند کوچک با قانون داشته باشد.

از این رو دادستان جلسات هیئت عمومی دیوان عالی کشور را که متشکل از افراد نامبرده است را تشکیل می‌دهد؛ اعضای این هیئت بر حسب رای اکثریت یک رویه قضایی را به عنوان رای وحدت تعیین می‌کنند و آن را برای قضات سراسر کشور و محاکم به صورت یک مصوبه لازم الاجرا در می‌آورند.

جلسات وحدت رویه

موارد تاثیر گذار بر رای قاضی

قانون

همانطور که گفتیم اولویت برای صدور حکم در محاکم مختلف تاثیرپذیری از قانون است اما گاهی ممکن است قانون در برخی موارد خاص صراحت کافی نداشته باشد و همین باعث تعدد تفاسیر حقوقی شود.

قانون از قانون اساسی شروع شده و با بقیه قوانین در سایر حوزه‌ها مثل قانون آیین دادرسی، قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی ادامه می‌یابد. بنابراین قاضی دادگاه می‌تواند از این قوانین برای صدور حکم استفاده کند. اما نکته‌ای که منجر به صدور رای وحدت رویه می‌شود این است که برداشت‌های مختلفی از قوانین صورت می‌گیرد.

عرف

در مواردی که قانونگذار مفاهیم را به صورت صریح بیان نکرده است، قاضی از عرف برای صدور حکم استفاده می‌کند. عرف به معنای عادت‌های موجود در جامعه و قوانین نانوشته‌ای است که همگان بر آن مشرفند. بنابراین در برخی موارد حتی ممکن است قاضی نیازی به توجه به قانون نداشته و بر اساس عرف عمل کند. به عنوان مثال، صدور حکم خدمات اجتماعی در ازای مجازات یکی از عرف‌های ایده‌آل محاکم است که روز به روز جامعه بیشتر به آن عادت می‌کند.

عرف را به صورت دیگری نیز می‌توان تعریف کرد. به مجموعه قواعدی که از وقایع اجتماعی به صورت خود به خود و در طول زمان بین گروه خاصی از مردم استخراج می‌شود و لازم الاجرا است عرف گفته می‌شود. به عنوان مثال ممکن است در یک منطقه شهری هزینه انتقال سند با فروشنده باشد که در چنین مواردی دادگاه هم همین حکم را صادر می‌کند.

برای مشاوره حقوقی چه کنیم؟

رای وحدت رویه مثل قوانین عمل می‌کند و به همین دلیل آگاهی و تسلط نسبت به این رای‌ها نیز برای کسانی که درگیر مسائل حقوقی هستند واجب است. از این رو توصیه می‌کنیم حتماً از وکلای مجرب و متبحر دفتر وکالت میعاد عدالت برای کمک گرفتن در چنین مسائلی استفاده کنید.

برای دریافت مشاوره و پیشنهاد مجرب‌ترین و بهترین وکیل در تهران می‌توانید با شماره تماس دفتر وکالت میعاد عدالت 09124069602 تماس حاصل فرمایید.

3.9/5 - (8 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.